Ένα αίσθημα ζάλης μπορεί να είναι ο πιο συνηθισμένος λόγος για έναν άνθρωπο να αναζητήσει ιατρική βοήθεια στη διάρκεια της ζωής του. Μπορεί να επηρεάσει οποιαδήποτε ηλικιακή ομάδα, αλλά γίνεται πιο συχνή με την άνοδο της ηλικίας.

Το σύστημα ισορροπίας

Οι μηχανισμοί που διατηρούν την ισορροπία μας είναι πολύ περίπλοκοι και γενικά τους θεωρούμε δεδομένους. Ωστόσο, όταν το σύστημα ισορροπίας μας δυσλειτουργεί, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι πολύ εξουθενωτικά και δυσάρεστα, αν και ευτυχώς ο οργανισμός έχει εξαιρετικές δυνάμεις αντιρρόπησης στις περισσότερες περιπτώσεις. Τα προβλήματα ισορροπίας είναι συχνά πολύ ανησυχητικά συμπτώματα για ένα άτομο, αλλά ευτυχώς οι σοβαρές υποκείμενες αιτίες είναι ασυνήθιστες και τις περισσότερες φορές οι ασθενείς ανταποκρίνονται πολύ καλά στη σωστή θεραπεία.

Πώς λειτουργεί το σύστημα ισορροπίας μας:

Η ισορροπία μας βασίζεται στο ότι ο εγκέφαλός μας λαμβάνει πληροφορίες από διάφορα συστήματα:

• Το εσωτερικό αυτί (λαβύρινθος) – Οι αισθητήρες κίνησης στο αυτί ανιχνεύουν την κίνηση του κεφαλιού μας. Τρεις αισθητήρες είναι υπεύθυνοι για την ανίχνευση των περιστροφικών κινήσεων του κεφαλιού (αυτός είναι εν μέρει ο λόγος για τον οποίο η ζάλη λόγω προβλημάτων στο εσωτερικό αυτί μπορεί να προκαλέσει αίσθηση περιστροφής).
• Παρεγκεφαλίδα – Η παρεγκεφαλίδα (τμήμα του εγκεφάλου) αποτελεί βασική δομή για την ισορροπία μας και τον προσανατολισμό μας στο χώρο.
• Όραση – Η οπτική λειτουργία είναι σημαντική για την ισορροπία και όταν το εσωτερικό μας αυτί δεν λειτουργεί 100% βασιζόμαστε περισσότερο στην όρασή μας (άρα η ισορροπία μας είναι χειρότερη στο σκοτάδι).
• “Ιδιοδεκτικότητα” – Σε όλο το σώμα μας, από τα πόδια μας μέχρι τον λαιμό μας, μικροσκοπικοί αισθητήρες στο δέρμα, τους μύες, τις αρθρώσεις και τους συνδέσμους δίνουν πληροφορίες στον εγκέφαλό μας για το τι κάνει το σώμα μας. Προβλήματα σε ορισμένους από αυτούς τους αισθητήρες μπορεί να επηρεάσουν την ισορροπία μας.

Μόλις ο εγκέφαλος λάβει όλες αυτές τις πληροφορίες, τις επεξεργάζεται γρήγορα και στη συνέχεια στέλνει ξανά μηνύματα σε όλα τα μέρη του σώματός μας, για να μας επιτρέψει να παραμείνουμε σε ισορροπία χωρίς να πέσουμε και όλα αυτά συνήθως συμβαίνουν χωρίς καν να το σκεφτούμε.

Ζάλη

Τα συμπτώματα της ζάλης μπορεί να ποικίλλουν από μια αίσθηση ελαφριάς αστάθειας έως την αίσθηση ότι ολόκληρος ο κόσμος περιστρέφεται, ενώ μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία και έμετο. Ο όρος ίλιγγος χρησιμοποιείται συχνά και ορίζεται ως «παραίσθηση κίνησης» – η αίσθηση ότι κινούμαστε ενώ δεν κινούμαστε. Συχνά, αλλά όχι πάντα, αυτό περιλαμβάνει μια αίσθηση περιστροφής.

Η ζάλη είναι συχνά ένα σύμπτωμα που προκαλεί σημαντικό άγχος, λόγω ανησυχίας για την υποκείμενη αιτία και τις πιθανές επιπτώσεις στη ζωή και την εργασία. Ωστόσο, το ίδιο το άγχος μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα και να επιδεινώσει τα προβλήματα. Πρόκειται δηλαδή για ένα φαύλο κύκλο. Ευτυχώς, οι περισσότερες αιτίες ζάλης μπορούν να βελτιωθούν ή να θεραπευτούν με κατάλληλη θεραπεία και πολύ λίγες οφείλονται στις σοβαρές καταστάσεις που συχνά φαντάζονται οι ασθενείς.

Συνήθεις αιτίες ζάλης

Η τεράστια ποικιλία των αιτιών της ζάλης δεν μπορεί να καλυφθεί εδώ, αλλά κάποιες από τα συνηθέστερες αιτίες δίνονται παρακάτω:

• Καλοήθης ίλιγγος θέσης – Προκαλούμενος από την απόσπαση μικροσκοπικών σωματιδίων στο εσωτερικό αυτί, ο ίλιγγος θέσης δημιουργεί παροδική διαταραχή της ισορροπίας που διαρκεί λίγα μόλις δευτερόλεπτα έως λεπτά και συνήθως προκαλείται από το γύρισμα στο κρεβάτι ή άλλες αλλαγές θέσης, όπως το κοίταγμα προς τα πάνω. Συχνά, η θεραπεία με τον «χειρισμό Epley», (μια απλή σειρά από κινήσεις αλλαγής θέσης που εκτελούνται σε εξωτερικό ιατρείο) θεραπεύει το πρόβλημα, αν και αυτό μερικές φορές χρειάζεται να επαναληφθεί.
• Αιθουσαία νευρίτιδα – Είναι μια ιογενής φλεγμονή ενός από τα νεύρα που συνδέει τα όργανα ισορροπίας στο εσωτερικό αυτί με τον εγκέφαλο. Η εμφάνιση μιας αίσθησης περιστροφής είναι αρκετά ξαφνική, σοβαρή και συνήθως προκαλεί εμετό. Το προσβεβλημένο άτομο μπορεί να παραμένει στο κρεβάτι για αρκετές ημέρες και η αυτόματη βελτίωση εμφανίζεται σε διάστημα μερικών εβδομάδων. Η ανάρρωση είναι συνήθως πλήρης. Φαρμακευτική θεραπεία με κατασταλτικά μπορεί να βοηθήσει τις πρώτες ημέρες, αλλά θα πρέπει να διακόπτονται το συντομότερο δυνατό. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η άμεση θεραπεία με στεροειδή μπορεί να είναι ευεργετική.
• Νόσος του Meniere – Πρόκειται για διαταραχή της πίεσης στα υγρά του εσωτερικού αυτιού (ύδρωπας). Η νόσος Meniere συνήθως προκαλεί μια ξαφνική έναρξη της αίσθησης περιστροφής που μπορεί να διαρκέσει τουλάχιστον 20 λεπτά μαζί με ποικίλη βαρηκοΐα, αίσθημα πίεσης στο αυτί και εμβοές (θόρυβος στο αυτί).

Άλλες αιτίες

Πολλοί άνθρωποι έχουν προβλήματα ισορροπίας ή ζάλη που δεν ταιριάζει σε ορισμένες από τις σαφώς καθορισμένες αιτίες που αναφέρονται παραπάνω. Συνήθως μια προσεκτική περιγραφή των συμπτωμάτων και η εξέταση θα υποδείξουν την πιθανή αιτία και μπορεί να ξεκινήσει η κατάλληλη θεραπεία. Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούνται πρόσθετες εξετάσεις.